What Design Can Do!

What Design Can Do! (WDCD) is een internationaal event dat focust op de kracht van ‘design’ als sociale vernieuwer. Het is een tweedaagse conferentie in de Stadsschouwburg Amsterdam, dit jaar op 8 en 9 mei jl. Het vakgebied van ‘design’ is de laatste jaren enorm uitgebreid en daarmee ook de rol die designers hebben in sociale, economische en duurzame ontwikkelingen. Het lijkt soms wel of ‘design’ steeds vaker de oplossing biedt voor de grote vraagstukken die we tegenwoordig hebben. Maar is dat ook wel zo? Wordt de term ‘design’ niet uitgehold door het als een ‘aardappel-anders-saus’ over van alles en nog wat uit te gieten? Of ligt de waarheid weer in het midden? Gewapend met mijn CMD moleskine boekje, muji pen en knalgele WDCD naambadge heb ik mij twee dagen ondergedompeld in deze conferentie. De designthema’s waren ‘learning’, ‘economy’, ‘nature’ en ‘stories’. In dit verslag licht ik een aantal opvallende sprekers toe, bespreek mijn belangrijkste bevindingen en probeer deze te linken naar onze opleiding CMD Amsterdam. Ik laat jullie zien ‘what design can do!’

De conferentie werd geopend door Jet Bussemaker (minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap). Zij benoemde o.a. het belang van het stimuleren van ‘cross-overs’ van tal van sectoren (onderwijs, economie, natuur, etc.) met de design industrie. Door vormgevers / ontwerpers met niet voor de hand liggende partners samen te laten werken vergroot je de kans op nieuwe oplossingen voor vastgeroeste problemen. Er is behoefte aan ‘competent rebels’, aldus Jet (ik mag Jet zeggen van haar). In de acquisitie van de derdejaars projectpartners van onze opleiding probeer ik hier ook al op in te spelen. Een overzicht van deze acht projectpartners staat ook op deze site.

Daisy Ginsberg nam het stokje over en presenteerde haar onderzoek ‘Designing for the Sixth Extinction‘. Zoals zij zelf zegt: “…to trigger the debate about how artificial organisms could be used to solve environmental problems.” I’m looking at how we could do rewilding using synthetic biology. The idea is that we could preserve or maintain a state of nature using synthetic organisms that are designed to save other species.” Een voorbeeld is bovenstaande door mensen ontworpen bol / membraan die bepaalde stoffen in bomen kan loslaten zodat ze niet doodgaan aan schimmels.

Een kritische noot op het ‘alles oplossende karakter’ van design kwam van Professor Lucas Verweij. Hij had het idee dat ‘design’ steeds meer een ‘hoop industrie’ aan het worden is. Hij vraagt zich dan ook af of designers deze verwachtingen ook daadwerkelijk allemaal waar kunnen gaan maken. Meer hier over in zijn eigen blogpost.

Modeontwerper Paul Smith had een presentatie over hoe hij zich heeft ontwikkeld tot wie hij nu is. Een mooi verhaal over hoe hij vasthield aan zijn eigen droom en er tegelijk wel voor bleef zorgen dat hij zijn huur kon betalen. Maandag t/m donderdag werken om geld te verdienen, vrijdag en zaterdag aan je droom werken. En vooral om je heen blijven kijken: laat je inspireren door alles wat je ziet. Een leuk voorbeeld hoe een schilderij op een muur in Shanghai uiteindelijk resulteerde in het motief voor een stropdas. En hoe de kleuren van een strandhuisje de inspiratie voor de nieuwe zomercollectie werden. Lijkt me leuk om CMD studenten ook eens dat soort opdrachten te geven: ga de stad in, kijk goed om je heen, maak foto’s en baseer daar je ontwerp op.

In de middag een ‘breakout session’ waarbij ik koos voor ‘Design Education’. Inspirerend verhaal hoe het Center for Social Design (USA) en de Willem de Kooning Academy (Rotterdam) lieten zien hoe zij recentelijk hun onderwijsconcepten hebben aangepast om meer ruimte vrij te maken voor experiment, systematisch denken, learning by doing en interdisciplinarity. Leuke discussie met tafelgenoten over hoe je de stad ook nog meer als leeromgeving kunt inzetten. Studenten blijken vaak hun eigen stad niet goed te kennen. Wat gebeurt daar allemaal? Wat zijn de problemen van de bewoners? Waar is behoefte aan? Hoe zou dat er voor CMD Amsterdam uit kunnen zien? Moeten we denken aan een soort ‘satelliet-lokalen’ of ‘pop-up colleges’? Even weg van de tweede etage en een les of presentatie geven in een leegstaand kantoorgebouw. Of een workshop prototyping op de dam? Midden tussen je doelgroep? Bezig met het ontwerp van een iPad applicatie om artsen sneller advies aan patienten te kunnen laten geven? Laten we aan het ziekenhuis vragen of studenten daar dan een paar weken aan dit project mogen werken. Kunnen ze goed om zich heen kijken en zich verplaatsen in de eindgebruiker. En zo lossen we ook direct het (naderende?) gebrek aan ruimte in het TTH op. Get Out Of The Building!

De Correspondent is een dagelijks, advertentievrij medium met als belangrijkste doelstelling om de wereld van meer context te voorzien. Door het nieuws in een breder perspectief of in een ander licht te plaatsen, willen wij het begrip ‘actualiteit’ herdefiniëren: niet om je aandacht te trekken, maar om je inzicht te bieden in hoe de wereld werkt. Aldus de intro op hun website. In het gesprek met Rob Wijnberg (De Correspondent) en Harald Dunnink (Momkai, ontwerpers van De Correspondent media) spraken zij over hoe Momkai het gedachtengoed van De Correspondent vertaald heeft naar een interactief media ontwerp. Lezers (leden) kunnen naast alle artikelen ook kiezen om specifieke redacteuren te volgen. Een belangrijk uitgangspunt hierbij was dat zij in contact kunnen komen met deze redacteur via reacties op het artikel. Op deze manier kunnen lezers ook bijdragen leveren aan de discussie. En als lezer heb je zo contact met een echt persoon, en niet met ‘een krant’. Geen stockfoto’s en geen irritante reclames. En oh ja, de artikelen moeten natuurlijk op elk device goed te lezen zijn. Responsive dus! Zie ook het filmpje:

Aan het einde van de tweede dag presenteerde Shaolan Hsueh haar project ‘Chineasy’. Wat mij betreft een prachtig voorbeeld van ‘what design can do’. Ik ga het niet uitleggen. Het filmpje hieronder kan dat veel beter dan ik. By the way, het is een filmpje dat ze voor haar Kickstarter campagne heeft gebruikt om geld voor dit project op te halen. Je hoeft dus niet per sé te doneren :) Misschien wel leuk om Fons te vragen of hij onze Chinese tolk wil worden?

Voor studenten CMD Amsterdam is het een aanwinst als zij in staat zijn om via hun ontwerp informatie sneller en beter begrijpelijk te maken. Chineasy is wat dat betreft een mooi voorbeeld hoe beeld (en daarmee de herinnering) vaak beter kan werken dan (veel) tekst. En dat geldt niet alleen voor kinderen. Heet zoiets intuïtief ontwerpen? Vlieg die psychologen dan maar in, zou ik zeggen!

Een mooi voorbeeld van het ontwerpen van een ervaring is het project Into D’mentia; een dementie-simulator waarin gezonde mensen kunnen ervaren hoe het voelt om met dementie te leven. Interessant voor familieleden en zorgverleners. In deze speciaal ontwikkelde simulator ervaren gezonde mensen verwarring, onzekerheid, desoriëntatie en andere gevoelens die mensen met dementie dagelijks hebben (ontwerp: IJsfontein). Liggen hier ook mogelijkheden voor onze opleiding?

Kortom, een verrassende conferentie met een brede kijk op de rol van design en designers in onze maatschappij. En met name de ‘designer als entrepreneur’. En hoe vertalen wij ‘design’ eigenlijk? Met vormgeven? Of ontwerpen? Wat vaak naar voren kwam was het aangaan van cross-overs tussen disciplines. Hiervoor zijn ‘competent rebels’ nodig en die moeten natuurlijk ook opgeleid worden. Maar biedt het huidige onderwijs- en beoordelingssysteem wel de ruimte om deze ‘vrijdenkers’ op te leiden? Uiteindelijk krijgen ze allemaal dezelfde toets. Waar zit de ruimte voor het experiment? Waar zit de ruimte om tijdens je opleiding fouten te maken en daar niet voor ‘gestraft’ te worden? Soms meer kijken naar het proces, dan het eindproduct? En studenten moeten nog meer de stad in. De stad als klaslokaal. Mogelijk kan dat de rol van docenten veranderen; naast vakinhoudelijke communicatie zou het dan ook gaan over de ervaringen van studenten in de maatschappij en wat dat met hen doet als aankomende ontwerpers.

Ook ging het tijdens de conferentie vaak over ‘designing conditions’; de rol van designers om ‘omgevingen’ te ontwerpen (zowel fysiek als digitaal) die gebruikers zelf ’empowered’ om iets te kunnen veranderen. Daarvoor is het belangrijk voor een designer om continu om zich heen te blijven kijken en bewust te zijn van zijn/haar omgeving. Niet alleen om toevallig een mooie compositie te spotten, maar ook voor de sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen. Een scherp oog biedt ook tal van nieuwe business mogelijkheden. En dat hoeven echt niet allemaal nieuwe ‘gaten in markt’ te zijn. Het vernieuwen van bestaande, traditionele diensten naar nieuwe, digitale, gebruiksvriendelijke varianten met nieuwe verdienmodellen is een interessante denkrichting voor studenten CMD Amsterdam. En in het goed vormgeven van de alsmaar toenemende stroom aan informatie liggen nog talrijke mogelijkheden voor aankomende designers. Of designers de wereld gaan redden weet ik niet. Maar ze kunnen wel zorgen dat de juiste systemen en producten ontworpen worden om mensen het beste uit zich zelf en hun omgeving te laten halen.

That’s what design can do.

Tot slot: de Denen hebben iets ontworpen waar wij als fietsland jaloers op mogen zijn!

– Mattijs Blekemolen